Belgeseller Doğruyu mu Söyler?

Dilara Kahyaoğlu 2007


Bu çalışma; belgesel  ismi verilen ve kesinlikle eleştiriye tabi tutulması gereken filmler ile dizilerin analizi için hazırlanmıştır. Unutulmaması gerekir ki belgeseller de kurgudur. 

 Stalingrad Savaşı, 1949, SSCB,  yönetmen: Vladimir Petrov)

Belgesellerin Analizi İçin Örnek Sorular

*Filmi kim yapmış, çeken kim? Yönetmeni var mı? Kim? Çeken ve/veya yöneten hakkında ne biliyoruz? Filmi ısmarlayan kim?

*Filmin “türü” nedir?  Sinema seyircisine yönelik bir haber filmi mi? Eğitim amaçlı bir program mı? Bir dizinin bir bölümü mü? Haberlerin ve güncel olayların işlendiği tek gösterimlik bir program mı?

*Filmin hedef izleyicisi/kitlesi kimler?

*Filmde ne tür bulgular kullanılıyor? Birincil ve /veya ikincil bulgular mı? Görgü tanığı ifadeleri var mı? Olayla doğrudan ilgili kişilerin sözlü tanıklığı mı? Gazeteciler mi? Politikacılar mı? Görsel malzeme mi?

*Filmde müzik kullanılmış mı? Ne tür müzikler? Müzik nasıl kullanılmış, ne amaçla? Bir etki, farklılık yaratıyor mu?

*Görüntülerin verdiği mesajlar nelerdir? Aklımızda ne kalıyor?

*Görsel mesajlar, sözlü anlatımdaki (sunucunun) mesajlarla uyuşuyor mu?

*Sunucunun konuşmasının nasıl bir tonlaması var?  Önyargılı ya da tek taraflı mı? Eğer öyleyse, hangi bakımlardan? Olup bitenlerin dengeli bir anlatımını vermeye çalışıyor mu? Tarafsız mı? Eleştirel mi?

*Röportajlar ve sözlü tanıklıklar nasıl kullanılmış? Görüşülen kişilerden ne zaman ne olduğunu anlatmaları isteniyor mu? Başkalarıyla ilgili yargılarını bildirmeleri isteniyor mu? Kendi kanaatlerinin ne olduğu soruluyor mu? Bir olayın niçin meydana geldiği konusundaki düşüncelerini söylemeleri isteniyor mu? Görüş almak için seçilmelerinin sebebi ne? Aynı fikirde oldukları için mi, yoksa olmadıkları için mi?

*Filmin çekiliş amacı nedir? Kamuoyunun veya karar alma konumundaki kişilerin görüşlerini etkilemeye mi çalışıyor? Olup bitenleri açıklamaya  ve/veya insanları kimin kime  ne zaman ne yaptığı konusunda bilgilendirmeye mi çalışıyor? Görmezlikten gelinen kesimlerin görüşlerini yansıtmaya veya tarihsel bir saptamayı düzeltmeye mi çalışıyor?

*Bu amacına ulaşıyor mu

*Bu konu ile ilgili okuduklarınızdan yola çıkarak dışarıda bırakılmış herhangi bir bulgu ya da bakış açısı var mı? 

Bu çalışmayı  Robert Stradling'in 20. Yüzyıl Avrupa Tarihi Nasıl Öğretilmeli, kitabından yararlanarak hazırladım.



Stalingrad Savaşı linki:

https://www.youtube.com/watch?v=V9tO7GF8pnY