Çatışma ve Uzlaşma

Dilara Kahyaoğlu 1998...

ÇATIŞMA  VE UZLAŞMA

 AMAÇLAR

1-Çatışma ve uzlaşma kavramlarını  tanıma ve çatışma, uzlaşma çeşitlerinin farkında olma, birbirinden ayırt edebilme

2-Yaşanılan çatışmaların niteliği konusunda yorum yapabilme, uzlaşma yolları üzerinde düşünme ve uygulama yetilerini kazanma

KONUYA İLİŞKİN KAVRAMLAR

ÇATIŞMA, UZLAŞMA, İLETİŞİM, KAÇMA,  SORUN ÇÖZME, EMPATİ, ETKİN DİNLEME, ETKİLİ İLETİŞİM, ÖNYARGI, KALIPYARGI, ANLAŞMA, SALDIRMA/SALDIRGANLIK, ÖFKE VE ŞİDDET,

ÖĞRETİM ETKİNLİKLERİ

*Yurttaş olmak için kitabının sayfa 42'deki durumlar bölümü öğrencilere bireysel olarak okutulur ve sayfa 41 deki soruları yalnız başlarına ve yazılı olarak defterlerine cevaplamaları istenir.

*sınıf tartışması ile öğrencilerin durumları nasıl değerlendirdikleri görüşülür.

*Beyin fırtınası yöntemi ile hem birey olarak hem de toplum olarak ne tip çatışmalar yaşadığımız sorusu sorulur, gelen yanıtlar tahtaya yazılır, bireysel ve toplumsal hatta toplum ve devletlerarası çatışmalar birbirinden ayrılır. Bu noktada önce bireysel çatışmaları nasıl çözebileceğimiz üzerinde konuşulacağı arkasından ise toplumsal  ve diğer çatışmaları çözümleri üzerinde tartışılacağı öğrencilere hatırlatılır.

ÇATIŞMALARI SINIFLANDIRMAK

1-DEVLETLERARASI ÇATIŞMALAR  (BİZ VE ONLAR/ ÖTEKİLER)

2-TOPLUM İÇİNDEKİ ÇATIŞMALAR  (TOPLUM İLE BİREY- TOPLUM İLE TOPLUM VEYA GRUPLAR ARASI ÇATIŞMA, BEN VE ONLAR VEYA BİZ VE ONLAR, BİZ VE ÖTEKİ...)

3-DEVLET İLE (YÖNETİM , YÖNETİCİLER) BİREYLER VEYA TOPLUM ARASINDAKİ ÇATIŞMALAR

4-BİREYLER ARASINDAKİ ÇATIŞMALAR (BEN VE O)

*Bunlar sınıflandırılarak tahtaya yazılır, tartışılır, bu tip sorunlar karşısında nasıl bir tavır sergilediğimiz veya sergilememiz gerektiği üzerinde öğretmen sınıfta açıklamalar yapar.

ÇATIŞMA KARŞISINDAKİ DURUMLARIMIZ.

1. Kaçma; sorunu görmezden gelme, sorundan kurtulmak için geriye çekilme...sorun çözülmez, savunma mekanizmasıdır.

kaçma çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir, örneğin

KABULLENME; Karşı tarafın isteklerini veya görüşlerini kabul eder

                              görünme.

REDDETME; Karşı tarafın isteklerini ve görüşlerini daha baştan reddetme.

UMURSAMAMA; Hasıraltı etmek; Sorunu farkında olma ama aldırmaz

                                görünme.

2-YIKICI TARTIŞMA VE/VEYA KAVGA ETMEK; taraflar tartışıyor görünebilirler, bazen bu tartışma tarafların  çeşitli yollarla güç kullanmalarına kadar gidebilir hatta çeşitli boyutlarda saldırgan davranışlar gözlemlenir , taraflar birbirlerine “benim kazanmam senin kaybetmen lazım” demektedirler veya tek taraflı bir şekilde bu söylenmektedir. Ama bu yöntem gerçekten meseleleri çözücü bir yol değildir bu durumda kazanan yoktur, her iki tarafta kaybetmektedir.

Örnek;

*suçlu hissettirmek

*konuyu değiştirmek; beraber olma oyunu oynamak

*yıkıcı eleştiri

*akıl okuyuculuk; ben senin bu konuda ne düşündüğünü biliyorum

*tuzak kurmak; karşı tarafa içini dökmesi için fırsat tanır, arkadan   yakaladıklarını kullanarak saldırıya geçer

*ima etmek

*tedirgin etmek; karşımızdakinin hoşlanmadığı şeyleri bile bile yapmak

*şakaya boğmak

*yaraya dokunmak; kişinin hassas noktalarına bile bile dokunmak

*yoksun bırakmak; ilgi, sevgi, neşe, para, iyi yemek,

*yardımı esirgemek, vb.

**neden iki taraf da kaybeder konusunda sınıfta tartışma açılabilir.

Öğrenciler ve öğretmen, örnekler verebilir ve uzlaşma ile sonuçlanmayan bu çatışma örneklerinin sonuçları, kişiler üzerindeki etkileri tartışılır.

Yukarıdaki iki bölümde de iletişim sorunu olduğunu söyleyebiliriz. iletişim sözlü veya sözsüz olabilir. Sözle veya bedenle karşımızdakine çeşitli mesajlar göndeririz. Dil ile ifade etmek, gerçeği aynen ifade etmek anlamına gelmez. Çoğu zaman söylediklerimiz kelimelerin sözlük anlamları dışında çok şey anlatırız. Bunu tonlamalar, vurgulamalar, aradaki susuşlar veya seçtiğimiz özel anlamlı kelimeler ile yaparız. Sözlü ve sözsüz iletişimde içinde bulunduğumuz toplumun gelenek ve görenekleri önemlidir. Farklı kültürel ortamlardan gelen kişiler bu durumu dikkate almazlarsa yanılabilirler ve bu durumda yanlış mesajlar alırlar.

*** “Görüş Açısı” hikayesinin okunması ve tartışılması

(bu konuda aynı durumu işleyen başka bir kısa metin bulunabilir)

3. Sorun çözme; etkili iletişim ve etkin dinleme yolu ile taraflar sorun çözmek için birbirlerine yaklaşırlar, önyargı veya kalıpyargı ile yaklaştıkları takdirde sorunu çözmeleri mümkün değildir. Empati duygusu çok önemlidir bu duygu sayesinde karşımızdakinin duygularını içimizde hissetmemiz mümkündür. Bunun için de duygular önemlidir hem kendi duygularımızı hem de karşımızdakinin duygularını daha baştan ortaya koymamız birbirimizi anlamamız  açısından çok önemlidir. Böyle durumlarda öncelikle karşımızdakinin duygularını keşfetmeye çalışmalı ve empati ile onu anlamaya gayret etmeliyiz.

Aynı şekilde kendi duygularımızı net bir şekilde ortaya sermemiz de önemlidir. “kırıldım, üzüldüm, alındım, aşağılanmış hissettim, öfkelendim”  vb.  Bu duyguları belirtirken neden bu duyguları duyduğumuzu da belirtiriz. “bana bağırdığın için kırıldım, beni başkaları ile kıyasladığın için kendimi küçük hissettim, çok bağırıyordun sinirlendim”  vb.

4- Arabuluculuk; bazen çatışan taraflar öylesine anlaşamaz durumdadır ki arabulucu olarak araya bir kişi girer. Yalnız bu arabulucu,  bu konuda eğitim görmüş kişidir, arayı bulmaya çalışan  kişiler değildir.

özel notlar/ayrıntılar

*”öfke ile saldırganlık/şiddet birbirinden ayırt edilmeli, gerginlik, tartışma, öfke yaşanabilecek insani duyulardır ama bu duyguların saldırganlık noktasına taşınması kötüdür”  vb. hatırlatması yapılır.

*bazen  çelişkiler  ile yaşamasını öğrenmek gerekir, çünkü çelişkilerin tamamen ortadan kalkması mümkün değildir. Önemli olan o  çelişkinin niteliği ve kişiler tarafından nasıl yaşandığıdır. Bazen çelişki yaşadığımız  kişi ile daha önemli çelişkilerle karşılaştığımızda birleşebiliriz de. Çelişki ve çatışma her zaman geriletici değildir. Rahatsız edici olabilir, ama bireyleri ve toplumları ilerleten bir yönü olmuştur her zaman. Çoğu zaman olumlu yeni bir duruma/gelişmeye yaşanan çatışmalardan sonra  ulaşmışızdır. İnsanlar kendilerini böyle anlarda yeniden keşfederler, olumlu ve olumsuz durumlarının farkına varabilirler. Zayıf  ve güçlü yönleri yaşananlar ile beraber ortaya çıkar, kişilikleri yeniden, yeniden şekillenir.

5-toplum içi çatışmalar; “ben ve toplum”; “grup ve toplum”; “grup ve grup”

“devletlerarası çatışmalar” , “devlet ve toplum/birey çatışması”.

Bu konular çerçevesinde örnekler toplanır ve bu tip çatışmaların nedenleri üzerinde sınıf tartışması yapılır.

Nedenler konuşulduktan sonra  bu tip çatışmaların nasıl çözülebileceği tartışılır.

*1.ödev; sayfa 42' deki bilelim bölümünü incelemeleri ve bir dosya kağıdına karşılaştıkları çatışmaları nasıl çözümlediklerine dair bir yazı yazmaları istenir.

Kaynak: Yurtttaş Olmak İçin, öğrenci kitabı. Başka bir kaynaktan da yararlanılabilir

2.ödev; gazete ve dergilerden toplanmış haber ve makaleler üzerinde   öğrencilerin çatışma durumlarını  bulup çıkarmaları ve söz konusu çatışmaların niteliğini ve çözüm yollarını düşünmeleri istenir.

 Yazar adı belirtilmeden kullanılamaz.