Temel Haklar

Dilara Kahyaoğlu 1998...

temel haklar

 amaçlar

*temel hakların niteliğini kavrama

*temel hakların tarihsel süreç içerisinde nasıl ortaya çıktığını fark etme

*temel hakların nasıl sınıflandığı konusunda belli bir fikir sahibi olma

öğretim etkinlikleri

1-öğretmen temel haklar kavramını sınıfta açıklar ve kendisi bir iki örnek verir öğrencilerden de beyin fırtınası yöntemi ile örnekler vermelerini ister ve aşağıda belirtilen temel haklar doğrultusunda  verilen yanıtları değerlendirir.

temel haklar;  insanların sırf insan oldukları için doğuştan sahip olduklarına inanılan ve aynı zamanda toplumsal mücadeleler sonucu kazanılmış olup, hukuksal anlamda  bir çok devlet tarafından  kabul edilmiş, devlet ve yasa güvencesi altına alınmış, vazgeçilemez, dokunulamaz  ve devredilemez haklar.

anayasa; 12. madde; “herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir”

örneğin, yaşama hakkı, çalışma hakkı, eğitim hakkı, seçme ve seçilme hakkı, din ve vicdan özgürlüğü hakkı, kitle iletişim özgürlüğü , özel hayatın gizliliği hakkı, düşünme ve düşündüğünü yayma özgürlüğü  çevre hakkı, vb.

2- öğretmen hakların sınıflandırılmasını aşağıdaki şekilde yapar ve aşağıdaki örnekleri verir.

 a-koruyucu haklar;

öğretmen, dünyada  ilk kabul edilen hakların bunlar olduğunu ve bu  hakların kişiyi ilgilendiren bireysel haklar olduğunu anlatır. Bu hakların kişiyi koruyan haklar olduğunu söyler.

yaşama hakkı

özel hayatın gizliliği

konut dokunulmazlığı

haberleşme hürriyeti

yerleşme ve seyahat özgürlüğü

din ve vicdan hürriyeti

düşünme ve düşündüğünü yayma  hürriyeti

mülkiyet hakkı

b-isteme hakları; bu haklar toplumsal mücadeleler sonucu kazanılmış olan sosyal ve ekonomik haklardır. Devletin güvencesi altında ve bizzat onun tarafından yerine getirilmesi istenen haklardır.

çalışma hakkı

eğitim hakkı

dinlenme hakkı

sendika kurma hakkı

konut hakkı

c-katılma hakları; bu haklar bireyin ülke yönetimine doğrudan katılmasını sağlayan siyasal haklardır. Bunlar da  koruyucu haklar ile birlikte ilk kabul edilen haklardandır.

seçme ve seçilme  hakkı

vatandaşlık hakkı

dilekçe hakkı

kamu hizmetlerine girme hakkı

d-yeni haklar; bu haklar yeni yeni ortaya çıkmış ve kabul edilmiştir.

çevre hakkı

tüketici hakları

(bu hakların isim olarak verilmesi yeterlidir, anlama süreci  ekteki durumların grup içindeki tartışmaları ve sınıftaki tartışmalar sonucu tamamlanacaktır. Hepsini doğru olarak bulamayabilirler önemli olan karşılaştırma yaparak ve tartışarak düşünme sürecini yaşamalarıdır. Öğretmen isterse anlaşılması  zor olan bazılarını  bir kaç cümle ile açıklayabilir).

2-öğretmen bunları  anlattıktan sonra küçük grup oluşturur ve ekte verilen   metindeki durumları incelemelerini ve grup içinde tartışarak yanıtlamalarını ister.

3-gruplar sınıfta sunumlarını yaparlar, arkasından verilen yanıtlar sınıfta tartışılır.

4-değerlendirme

 durumlar

aşağıda yer alan durumların hangi temel haklar ile ilgili olduğunu tartışarak yanıtlayınız.

1-Hüseyin bey  erken seçimlerin yaklaşması dolayısıyla bazı fikirlerini yazarak  bir gazetede yayınlattı.

2-Ayşe ve annesi tatillerini geçirmek üzere İtalya’ya gittiler

3- T.C  vatandaşı olan  Mari, her pazar  ayin  için kiliseye gider.

4- Ali’nin babası bir sendikaya üyedir.

5- Bade, Hülya, Arif, Alişan ve Günay, Güzelbahçe Devlet İlkokulu’nda okuyorlar.

6- Velidede Köyü’nde yaşamakta olan Turgut’un annesi, oğlunun çok başarılı olduğunu bildiren   bir dilekçe yazarak, bağlı oldukları ilin lisesinde, burslu ve yatılı olarak okutulmasını devletten istedi.

7- Beyza Hanım yeni aldığı tost makinesinin bozuk çıkması üzerine önce makineyi geri vermeye çalıştı ama başarılı olamayınca “Pazar Gazetesi”nin tüketici sayfasına  bir yazı yazarak firma hakkında şikayette bulundu.

8- Nazenin Nazlı isimli bir sinema sanatçısı evinde gizlice fotoğraflarını çeken gazetecileri mahkemeye verdi.

9- Burcu’nun ablası o akşam ailesine “bu sene 18 yaşımı bitirdiğim için önümüzdeki seçimlerde nihayet oy kullanabileceğim” dedi.

10- Bugünlerde Fatmalar çok üzgün, çünkü babası işten çıkarıldığı ve haftalardır da iş aradığı halde bulamadığı için  maddi açıdan çok zor durumdalar.

11- Rüstem sekiz yaşında ve doğuştan  kör olduğu için hiç bir okula gidemiyor ve bütün gün evde oturup penceresinden odasına dolan çocuk seslerini dinliyor.

12- Bir iş seyahati için Amerika’ya gitmek isteyen Fuat Bey pasaportunu zamanında çıkartamadığı için bu seyahate gidemedi.

13- Günışığı Gazetesi’nin yazdığı bir habere göre Milli Eğitim Bakanlığı’ndaki boş memuriyet kadroları için tam  beş bin kişi başvurmuş.

14- Karaoğlu Ailesi büyükbabalarından miras olarak kalan iki katlı ve bahçeli bir evde oturuyorlar.

15- O cumartesi sabahı Salih gözlerini açıp “çok şükür bugün biraz daha uyuyabileceğim” diye düşünüp tekrar uykuya daldı.

  Yazar adı belirtilmeden kullanılamaz, alıntılanamaz.