Konuları İşlerken Hangi Yöntemlerden Yararlanacağız

Dilara Kahyaoğlu 1998-2001

KONULARI İŞLERKEN HANGİ YÖNTEMLERDEN YARARLANACAĞIZ? 

A- TARTIŞMA YÖNTEMİ

Bu, her zaman sınıflarda uygulamaya çalıştığımız “soru - cevap yöntemi” değildir. Burada öğretmen belirli durumları tartışmaya açar, bu konunun başında da olabilir, ortasında.....

Örneğin öğretmen  "Yaşam Hakkı” konusuna başlarken şu durumu ortaya atarak, tartışma açabilir.

“Devletin asıl işlevi insan yaşamını korumaktır. Her ne sebeple olursa olsun devletin insan öldürmesi kabul edilemez.”

Tartışma sırasında farklı soru türleri uygulamak iyi olur.

-Genel sorular (bütün sınıfa yöneltilen sorular)

-Doğrudan sorular (doğrudan seçilen kişilere yöneltilen sorular)

-Yansıtmalı sorular ( öğrenciden gelen bir soru üzerine aynı öğrenciye konuyu açıcı, öğrencinin çözülmesine yardımcı olacak yeni bir soru yöneltilir.)

-Aracılı sorular (öğrenciden gelen bir soru tekrar topluluğa yöneltilerek sınıfın  

 cevaplaması istenebilir.)

Yalnız doğrudan ve yansıtmalı sorularda dikkat edilmesi yararlı olur, bunlar öğrenciyi rahatsız edip, gerginliğe ve stres içinde dersi dinlemelerine yol açabilir.

B- KAYNAK KİŞİLERDEN YARARLANMA

Bazı konularda konusuyla ilişkili bir uzman kişi sınıfa çağrılabilir. Yalnız bu durumda öğretmen, önceden sınıfa, kaynak kişinin geleceğini söylemeli ve konuyu açıklamalı ve hedefi belirlemelidir. Ayrıca gelen kişi ile önceden amacının ne olduğunu açık ve seçik bir biçimde ortaya koyan ön bir görüşme yapmış olmalıdır.

Örneğin  “yaşam hakkı” konusunda biraz önce anlattığım yöntemle derse başladığımızı ve konuya ilişkin hukuksal bilgiler alma gereksiniminin doğduğunu düşünelim. Böyle bir aşamada sınıfa  bir avukat veya  hakim kaynak kişi olarak davet edilebilir.

C- KÜÇÜK GRUP OLUŞTURMA

Sınıf, küçük gruplara bölünür, verilen konunun grup içinde tartışılması istenir. Grupların vardıkları sonuç, seçilmiş  grup sözcüleri tarafından aktarılır ve değerlendirmesi yapılır.

Sınıflarımız buna uygundur, örneğin öndekiler geri dönerse hemen dört kişilik bir grup oluşabiliyor. Grup çalışması çok kısa süreli olabileceği gibi (5-10  dak), daha uzun süreli de olabilir. Hatta bir proje çalışmasını da kapsayabilir. Aynı şahısların aynı  gruplarda yer almamasına özen gösterilmeli bu konuda sınıfta belli bir sirkülasyon sağlanmalı, herkes herkesle yakın çalışma ve iletişim şansına sahip olmalıdır. Uzun süreli çalışmalarda, süreç gözlemcileri de seçilebilir, bunlar sadece tartışmaları izler ve not alır, daha sonra bu gözlemcilerin raporları sınıfta okunabilir, bundan amaç; tartışmaları, grup çalışmalarını, yakından takip etmek ve gözlemci öğrenci veya öğrencilerin de katkıları ile  grup çalışması üzerine tartışabilmektir. Gözlemcilerin grup çalışmasına müdahale hakkı yoktur. Grup sözcüsü çalışma sonunda kura ile de saptanabilir. Bu herkesin çalışması açısından çok yararlı bir yaklaşımdır.

Örneğin; “çevre hakkı” konusunda  gruplar “çevremizi nasıl güzelleştiririz?” konusunda bir proje hazırlayabilirler.

D-BEYİN FIRTINASI

Sınıfa veya gruba da  uygulanabilir verilen konuyu  bu yöntem ile tartışmaları istenebilir. Bundan amaç sınıftaki bütün fikirlerin, hatta en uç fikirlerin de çıkmasının sağlanmasıdır.  Uygulama esnasında yargı, eleştiri ve savunma yapılamaz, herkes sadece kendi fikrini söyler. Çıkan fikirler  tahtaya yazılır.  Bu yöntemde hayal güçlerini kullanmaları ve yaratıcı olmaları teşvik edilir. Seçenek üretmek için iyi bir yöntem. Kısaca amaç; tartışma değil sadece fikir üretmektir. Başlangıç için elbette. Daha sonra, ortaya çıkan görüşleri ele almak gerekir.

E- GÖRÜŞ GELİŞTİRME YÖNTEMİ

Ortaya ihtilaflı konular atılacaksa görüş geliştirmek amacı ile uygulanır. Sınıfın çeşitli yerlerine beş tane yönerge asılır.

“Kesinlikle katılıyorum”, “kesinlikle katılmıyorum”, “kararsızım”, “katılmaya eğilimliyim”, “katılmamaya eğilimliyim” gibi.

Örneğin sınıfa yönelteceğimiz ihtilaflı konumuz  “üniversiteyi bitirmeyenler milletvekili olmasın” olsun herkes uygun bulduğu yönergenin  altına gider ve öğretmen gruplara söz verir, tartışma sırasında fikrini değiştiren, yer değiştirir, sonunda kalabalığın nerede toplandığı önemlidir.

F- ALTI ŞAPKA YÖNTEMİ

Bu yöntemin amacı düşünce ve önerilerin  belirli bir düzen içinde sunulması ve sistematikleştirilmesidir. Bu yöntem öğrencilerin analitik düşüncesini geliştirir.

Şapkaların her biri ayrı bir renkle simgeleşmiştir.

*BEYAZ- net bilgiler  sayılar, kanıtlanmış veriler.

*KIRMIZI- duygular, ne hissettikleri.

*SİYAH- tehlike, riskler,  gelecekte doğabilecek problemler.

*SARI- iyimser, avantajlar, bu işin sağlayacağı yararlar.

*YEŞİL- yaratıcı, bu konuda değişik önerilerimiz neler olabilir.

*MAVİ- sonuçlar, durum çözülür, ne oldu, ne oluyor ve ne

olacak, geçmiş, şimdi ve gelecek, tartışmalar  ışığında değerlendirilir ve sonuca varılır.

Örneğin “tüketici hakları” bu yöntemle tartışılabilir.

Herkes aynı şapkayı giyer yani aynı çerçevede düşünmeye ve tartışmaya  çalışır. Böylelikle tartışma ayrıştırılmış bir şekilde  çözümlene çözümlene, adım adım ilerler.

G- YARATICI DRAMA

Örneğin “çatışma ve uzlaşma” konusunda sınıftan bir grup veya gruplar seçilerek, kendi yazdıkları bir metni  veya seçilen  belirli bir öyküyü canlandırmaları istenir. Derse “yaratıcı drama” ile başlanabileceği gibi uygun görülen bir anda da sahnelenebilir. Tartışma veya başka bir yöntemle konu devam eder.

  

Ayrıca;

*ANLATIM, kısa ve aralarda olursa daha iyi olur.

*ANKET UYGULAMA, FİLM VE SLAYT GÖSTERİMİ

*GÖZLEM YAPTIRMA VE YAZDIRMA

*GAZETE VE DERGİLERDEN RESİM HABER MAKELE TOPLAMALARINI İSTEME VE TARTIŞMA

*PROJELER HAZIRLATMA (örneğin duvar gazetesi)

*İLGİLİ KONUDA ÖYKÜ VE ROMANLARDAN BÖLÜMLER GETİRMELERİNİ İSTEME

Bunlar daha çok ödev bölümünde kullanılabilecek yöntemler de olabilir.

UYGULAMA SÜRECİNDE GÖZ ÖNÜNE ALINMASI GEREKLİ NOKTALAR

*İlk yıllar, eksiklik ve aksaklıklar mutlaka olacaktır, hiç düşünmediğimiz sorunlarla karşılaşabiliriz, bu durumun bilincinde olup esnek ve hazır olmalıyız.

 *YÖNTEM CURCUNASI OLMAMALI;  bir sürü yöntemden bahsettik, bu durum,  bütün yöntemlerin  tek bir konuda ardı ardına sıralanması anlamına gelmiyor. Amaç; uygun yöntemleri, uygun zamanlarda, yeteri kadar kullanmak.

*ÖĞRETMEN NE YAPACAĞINI BİLMELİ; konuların adım adım nasıl ilerleyeceği, hangi aşamalardan geçerek, hangi yöntemler kullanılarak, sonuca nasıl, ne kadar sürede  ulaşılacağı önceden tespit edilmelidir.

*ÖĞRENCİNİN HER ETKİNLİĞİ DEĞERLENDİRİLMELİ;

Sadece yazılı değerlendirmeler, böyle bir ders işleme tekniğinde tek başına yeterli olmaz, olmamalıdır. Öğrencini gerçekleştireceği her türlü etkinlik, davranış ve uygulamalar öğretmen tarafından bir not ile değerlendirilebilir.

(Bu durum aslında diğer derslerde de uygulanabilecek olan/uygulanan çağdaş bir değerlendirme yöntemidir.)

*UYGULANACAK YÖNTEMLER  KONUSUNDA EĞİTİM ALMAK YARARLI OLACAKTIR.

*SINIFLARDA GÜRÜLTÜ OLACAKTIR ÖNEMLİ OLAN GÜRÜLTÜNÜN NİTELİĞİDİR

*BÜYÜK KAĞITLARA, KARTONLARA, KALIN KEÇE KALEMLERE  İHTİYAÇ OLACAKTIR.

SONUÇ OLARAK ; ÖĞRENCİLERİN FARKLI HIZDA, FARKLI YOLLARDAN ÖĞRENDİKLERİNİN DE FARKINDA OLARAK ÇALIŞMAK GEREKİR.

BÖYLELİKLE,

ETKİN BİR ŞEKİLDE, BİREYSEL VE KOLLEKTİF BİLGİ ÜRETME SÜRECİNE KATILABİLEN, DÜŞÜNEN, GÖRÜŞ OLUŞTURABİLEN, KARAR VEREBİLEN, ARAŞTIRAN, AÇIK İLETİŞİM, SÖZLÜ ANLATIM BECERİLERİ GELİŞMİŞ, BUNLARI YAPARKEN ZEVK ALAN ÖĞRENCİLER YETİŞEBİLECEĞİNİ UMABİLİRİZ. 

 Yazar adı belirtilmeden kullanılamaz, alıntılanamaz.