Katılma Hakkı

Dilara Kahyaoğlu  1998

 Behiç Ak

amaçlar

*katılma kavramını  çeşitleri ile beraber tanıma -aralarındaki farkları ayırt edebilme.

*katılma hakkı”nın toplumsal bir zorunluluk olduğunu kavrama

*katılmanın bilgi ve bilinç gerektirdiğini kavrama

*demokratik yaşam biçiminin katılma ile gerçekleşebileceğini öğrenme

*örgütlenmenin katılmanın en önemli öğesi olduğunu kavrama

*sınıf içi etkinliklere katılmaya özen gösterme yetilerini kazanma

 

donanım; post ıt- kartonlara yazılmış yönergeler, tahta, kalem

kaynak; Yurttaş Olmak İçin

öğretim etkinlikleri

1-giriş;

Bütün öğrencilerden kötü bir sınıf ortamında bulundukları bir anı hayal etmeleri istenir....öğretmen bağırıyor, derse sinirli girmiş…

Hemen bir öğrenciyi ayağa  kaldırıyor ve ödev olarak verdiği konuyu anlatmasını istiyor, öğrencilere sık sık dik oturun, kollarınızı kavuşturup beni dinleyin diyor, bir önceki çocuğun anlattığını yarım kesip hemen bir başka çocuğu ayağa kaldırıp ona soru soruyor, bilemeyince zayıf veriyor, en önemlisi sürekli bir aşağılama ve hakaret var, vb.

Soru; “Böyle  bir ortamda neler hissederdiniz, derse katılıp katılmama konusunda duygu ve düşünceleriniz neler olurdu, sizlere dağıtacağım post it’lere yazmanızı istiyorum” der.

Yazılan notlar sınıf panosuna asılır, öğretmen seçtiği örnekleri sınıfta yüksek sesle okur..

öğretmen; “Şu anda burada derse katılmak üzerine kısa bir iletişimde bulunduk aslında, sizler sınıf ortamı uygun olmazsa derse katılmakta  zorlanırız, korkarız,  gergin oluruz ve o dersten zevk almayız dediniz ama bunu derken ve bu konudaki düşüncelerinizi de bana iletirken bir katılma örneği sergilediniz, düşüncelerinizi ve duygularınızı bana duyurdunuz ve bütün arkadaşlarınıza da duyurdunuz” der.

2-öğretmen; "Burada yaptığımız örnek bir çeşit katılma idi, ama daha bir çok katılma yaşıyoruz günlük yaşamımızda” der.

“Şimdi sizlere bir metin dağıtıp küçük  gruplar oluşturacağım, aranızdan bir sözcü seçmenizi istiyorum , süremiz on dakika, daha sonra  sözcüler   grubun yanıtlarını sunacaklar" şeklinde devam eder.

durumlar

1-Geçenlerde evime çok yakın bir kütüphane olup olmadığını araştırdım, yoktu, ama o arada aklıma Beşiktaş Kültür Merkezi geldi hemen telefon açıp kütüphanesi olup olmadığını sordum “yok” dediler.  Buna çok şaşırdım "bir kültür merkezinde bir kütüphane mutlaka olmalı" diye düşünüp hemen Beşiktaş Belediye Başkanlığı’na faks ile bir dilekçe gönderdim. Bir ara oraya  gidip baktığımda üzerinde kütüphane yazılı bir oda vardı, ama içinde kitap, sandalye ve masa yoktu!

2-Solmaz ailesinin en küçük kızı olan on bir yaşındaki Ayşe bir gün okuldan evine geldiğinde odasının boyanmakta olduğunu görerek şaşırır. Oysa O, odasının duvarlarını sevdiği şarkıcıların  ve toplulukların posterleri ile kaplamıştır. Bunlar çıkarılmış,  hatta yırtılıp,  atılmıştır.  Ağlayarak  annesine ve babasına koşar “buna hakkınız yoktu benim odamı boyamaya karar vermeden önce bana sormalıydınız” der.

3-Hüsamettinspor taraftarları, takımlarının  üst üste aldığı yenilgilerden rahatsızdırlar. Son lig  maçında takımları Şemsettinspor takımına da   5-0   yenilince “bu yönetime bir ders vermeli” diyerek yönetim binasın taşlarlar.  Niye böyle davrandıklarını soran gazeteciye ise  “yönetime sesimizi duyurmamız gerekirdi, böyle yaparak taraftarın sesini yönetime duyurmuş olduk” derler.

4-Ali’nin babası  gelecek  seçimlerde  milletvekili olmak istediğini, bu yüzden de Ayışığı Partisine üye olup aktif olarak orada çalışmaya başlayacağını bir akşam yemeğinde eşine ve çocuklarına açıklayınca Ali’nin annesi  “ben senin   siyaset ile uğraşmanı istemiyorum” diyerek itiraz eder. Bunun üzerine babası  “memleketim için güzel şeyler yapmak istiyorum, bunun için de siyasi hayata katılmam gerekir” diye cevap verir.

5-Ayşe’nin ablası üniversitede okumaktadır ve okulun derneğine üyedir. Okulun sorunları ile ilgili olarak yapılacak bir toplantıda O’da bir konuşma yapacaktır. Ayşe bütün gece ablasının konuşma provasını izlemiş ama bu arada aklına bazı sorular gelmiştir. Ablasına “ya sizin toplantınızda da  televizyonda gösterilen  olaylar  meydana gelirse” diyerek endişelerini dile getirir. Ablası “hayır biz yasal bir derneğiz, toplantımız için de izin aldık, merak etme hiç bir sorun olmaz” der.

6-Hülya Hanım  sabah gelen çöp arabalarından rahatsızdır. Oldukça dar bir sokakta oturan Hülya Hanım her sabah işe giderken çöp arabası ile karşılaşmakta ve arabasını bu çöp kamyonu   yüzünden uzun bir süre sokaktan çıkaramamaktadır. Sonra “niye bu çöp kamyonları sabahın çok erken saatlerinde gelip de  çöpleri almazlar” diye kafasına bir soru takılınca bu fikrini bir yazı yazarak gazetelere  ulaştırır. Onun bu fikrine başka katılanlar da  olmuş olacak ki, buna benzer bir kaç yazı daha gazetelerde yayınlanır. Bunun üzerine  gazeteciler bu konuda ilçe belediye başkanı  ile röportaja giderler,  O’da bu konuda gerekeni yapacağına söz verir.

7-Ahmet Bey bir arkadaş toplantısında  “bu seçimlerde hiç bir partiye oy atmayacağım, seçiyoruz da ne oluyor, değişen hiç birşey yok, siz de benim gibi yapın ve seçimlere katılmayın” der.

8-Arzu teneffüslerde arkadaşlarının çöpleri yere atmasından, kantinde sıraya girmemelerinden, sıraların üzerlerini çizip kazımalarından rahatsızdır. Sonunda okulun duvar gazetesine, bu konuları eleştiren bir yazı asar ve yazıyı okuyan öğretmeninin de  isteği ile konu sınıfta tartışılır.

Yukarıda yer alan öykü şeklindeki durumları  aşağıdaki sorular çerçevesinde değerlendiriniz.

*Bu öykülerde yer alan katılma biçimlerinin özelliklerini belirleyiniz. Öykülerdeki kahramanlar  ne tür katılımlar gerçekleştiriyorlar?

*Katılma hakkı olarak düşünemeyeceğiniz olumsuz örnekler var mı, varsa doğrusu ne olmalıydı?

*Yukarıdaki örneklerden hangileri ülke  yönetimine katılma ile ilgilidir?

*Sizin aklınıza buna benzer başka katılma biçimleri geliyor mu lütfen yazar mısınız?

 *öğretmen küçük çalışma grupları oluşturup yukarıdaki durumları tartıştırır ve grup sözcüleri gruplarının düşüncelerini sunarlar

4-Öğretmen… "buradaki örneklerde de gördüğümüz gibi yaşantımızda bir çok katılma biçimi var, bunları isimlendirelim, birinci örnek benden lütfen gerisini siz tamamlayınız" der.

örneğin; Ayşe, ailede yönetime katılmak istiyor.

Diğerleri;

okulda yönetime katılma

iletişim araçlarını kullanarak ülke yönetimine katılma

dilekçe yazarak yönetime katılma

milletvekili seçerek yönetime katılma

milletvekili seçilerek yönetime katılma

dernek kurarak yönetime katılma

kampanya düzenleyerek yönetime katılma

partiye üye olarak yönetime katılma

derslerde fikirlerimizi söyleyerek derse katılma

öğretmen; olumsuz örnekleri sorar.

taşlamak,  oy vermemek

öğretmen; “bunlardan hangileri tek başına yapılamayacak katılma şekilleridir” der

dernek, siyasi parti, kampanya,

öğretmen “demek ki bunları yapabilmek için örgütlü olmak  gerekir” diyerek konuyu tamamlar.

5- Açıklama; öğretmen; “ülke yönetimine katılmaya siyasi katılma diyoruz.

Bu  T.C vatandaşı olan herkesin  hakkıdır  ve yasalarımızda bu hak verilmiştir.

özellikle bununla ilgili  anayasamızda ilgili maddeler vardır. En önemlileri dilekçe hakkı, seçme ve seçilme,  parti üyeliği maddeleri ama başta girerken verdiğim örnek çalışmadan da yola çıkarak  şunu sormak istiyorum”.

6-Öğretmen sorar; ülke yönetimine vatandaşların sağlıklı, gönül huzuru ile ve güvenle katılabilmesinin şartları nelerdir. Böyle bir katılımın olması için ortam  kurallar, sistem, nasıl olmalıdır? Neler olursa sağlıklı bir katılım gerçekleşir, neler olursa sağlıklı bir katılım gerçekleşmez?”

Gelen yanıtları beyin fırtınası yöntemi ile toparlar.

Sorumluluk, kendini sorunun bir parçası görmek, demokratik yaşam, fikir alışverişi, tartışma, bilinç, eğitim, örgütlenme, baskı olmaması, vs.

7-Son olarak fikirsel olarak katılmada bulunacağınız yine doğrudan bu konu ile ilgili bir konuyu görüş geliştirme yöntemi ile tartışmak istiyorum.

“Üniversiteyi bitirmeyenler milletvekili olmasın!" 

Bu yargı cümlesi, belirtilen yöntem ile sınıfta tartışılır. Sonucu öğretmen değerlendirir.

8- Değerlendirme- sonuç ; sonuçta öğretmen katılmanın çeşitli biçimleri olduğunu, bazılarının bireysel, bazılarının toplu örgütlenmeyi gerektirdiğini, siyasi katılımın ne olduğunu, katılma hakkının anayasa ile güvence altına alındığını, dilekçe hakkı, seçme seçilme hakkı, siyasi parti kurma ve üye olma hakkını bir daha hatırlatır. Katılmanın sağlıklı bir şekilde yürümesinin şartlarını bir daha özetler.

bu derste öğrenilen kavramlar;

katılma hakkı, siyasi katılma, yönetime katılma, dernek, siyasi parti, seçme ve seçilme hakkı, oy vermek, dilekçe hakkı, kampanya, örgütlenmek, demokratik ortam,  bilinçli olmak, eğitim almak, fikrimizi söylemek, tartışmak, derse katılmak.

Bu bölüm,  öğrencilere yaptırılmalı, onlar neleri ilk kez öğrendiklerini açıklamalıdırlar.

 Yazar adı belirtilmeden kullanılamaz, alıntılanamaz.