Sorumluluk

Dilara Kahyaoğlu- 1998...

Behiç AK

AMAÇLAR

*sorumluluk kavramını ayırt edebilme, fark etme

*sorumluluğun çeşitli kaynaklarını birbirinden ayırt edebilme

*sorumlulukların birbiri ile çatışabileceğini fark etme

*sorumluluk ve sorumsuzluğun sonuçlarını fark etme

ÖĞRETİM ETKİNLİKLERİ

1-GİRİŞ;

ÖĞRETMEN; “ Evde ve okulda çeşitli sorumluluklarımız var, sizler küçüksünüz ama sizin de mutlaka yaşınıza uygun olarak yerine getirdiğiniz sorumluluklar vardır, şimdi sizlerden  hangi sorumluluklarınızın olduğunu düşünmenizi istiyorum” diyerek

BEYİN FIRTINASI YÖNTEMİ ile öğrencilerden gelen fikirleri tahtaya yazar ve içlerinden en önemli gördükleri bir tanesini seçmelerini ister

AMAÇ; Kendi yaşamlarından örneklerle kavram tanıtılır,  farkındalık sağlanır ve sınıfça en önemli görülenler  diğer sorumluklardan ayırt ettirilir.

2-EKTE VERİLEN DURUMLAR METNİ  küçük gruplar oluşturularak öğrencilere  dağıtılır.

KÜÇÜK GRUP ÇALIŞMASI YÖNTEMİ sınıfta açıklanır, bir sözcü seçmeleri, metni okumaları ve aşağıda yer alan sorulara cevap vermeleri istenir. Daha sonra grup sözcüleri gruplarının fikirlerini sınıfa sunarlar.

AMAÇ; farklı sorumluluk biçimlerini fark etme, “neden sorumluluk duyarız , yani sorumluluğun kaynakları nelerdir, iki sorumluluk üst üste gelirse ne yaparız, nasıl seçeriz, nasıl karar veririz?” konularında öğrencinin düşünmesi, birlikte tartışmaları, ortak karar verebilmeleri, sınıfta düşüncelerini anlaşılır bir biçimde sunmalarıdır.

3-A) SUNUMLAR BİTTİKTEN SONRA ÖĞRETMEN

ŞU SORUMLULUK  BİÇİMLERİNİ TAHTAYA YAZILABİLİR.

öğrenci olarak sorumluluk almak (ders çalışmak, iyi not almak v.b)

anne ve baba olarak sorumluluk almak (çocuklarına karşı)

çevreye karşı sorumluluk almak

mesleğimize karşı                        “

yöneticilere karşı                          “

ev hayvanlarına karşı                   “

yönetici olarak sorumluluk

topluma karşı sorumluluk

vatandaşlara karşı sorumluluk

vatandaş olarak  ülkemize karşı sorumluluk

arkadaşlarımıza karşı sorumluluk vb.

b)Öğretmen öğrencilere yukarıda geçen sorumlulukların nedenlerini sorar, bir örnek verir ve öğrencilerden diğerlerini kendilerinin bulmalarını ister.

Tartışma yöntemi ile bu bölüm yapılabilir.

ÖRNEK; “Anne ve baba olarak çocuklarımıza karşı sorumluluk duyarız, çünkü onlar bizim çocuklarımızdır, onları severiz, küçüktürler korumamız gerekir, sağlıklı gelişmelerini, mutlu olmalarını başarılı olmaları iyi yetişmelerini vb. istediğimiz için onlara karşı sorumluluk duyarız” DER.

Diğer sorumluluk biçimlerinin kaynakları  sınıfça tespit edilir.

C)ÖĞRETMEN ÇATIŞAN SORUMLUKLARDA NE YAPABİLİRİZ, NASIL SEÇERİZ?  Sorusunu sorar kendisi bu duruma örnek verir. “Anne hasta çocuğunu yanında kalmayı seçiyor ve işe gitmiyor”

Sizce haklı mıydı? Der.

TARTIŞMA YÖNTEMİ İLE BU TİP ÇATIŞAN DURUMLAR TARTIŞILIR.

D) SON OLARAK  yine

TARTIŞMA YÖNTEMİ İLE sorumluluklarımızı yerine getirmediğimiz takdirde neler olabileceği tartışılır.

ÖRNEKLER ; Sınıfta dersi dinlemezsek  anlatılanları anlamayız, arkadaşlarımızdan geri kalırız, annemizi ve babamızı üzeriz. Çevremize karşı duyarlı olmazsak bizden sonra gelenlerin bu dünyada yaşaması daha güç alacaktır. Söz vermişsek sözümüzü yerine getirmeliyiz yoksa güvenilmez bir insan olarak tanınırız..

4-Değerlendirme

Öğretmen; “ bu derste neler dikkatinizi çekti, şimdiye kadar hiç üzerinde düşünmediğiniz ilk defa bu derste farkına vardığınız konular neler oldu?” Diyerek son bir değerlendirme yapıp, konuyu bitirebilir.

Ödev; dersin bitiminde, ertesi gün (veya bir gün için)  bu konuda gözlem yapmaları ve aşağıda belirtilen soruları  içeren bir yazı yazmaları istenir.

-o bir gün boyunca hangi sorumlulukları yerine getirdiler?

-yerine getiremedikleri sorumluklar oldu mu, olduysa neden?

-çatışan sorumluklar oldu mu, neyi seçtiler?

-kendilerine karşı sorumlu olanlardan bunları yerine getiremeyenler

  oldu mu?, olduysa neden?

-sorumlulukları kime, neye karşıydı?

-sorumlulukların kaynağı neydi?

Bu noktada öğretmen sorumluluğun kaynaklarının neler olabileceğini açıklar, örneğin;

*söz vermiş olmak

*yasalar

*rol / görev (kişinin sahip olduğu sosyal statü, veya çeşitli kurumlar içerisinde bulunduğu konum gereği kendisinden göstermesi beklenen davranış örgüsü)

*aktöre; (ahlak)

*yurttaşlık, arkadaşlık, dostluk, vicdani yükümlülük vb.

*******dersin sonunda ekte verilen  yazı öğrencilere dağıtılacak ve ilk üç konu bağlamında tartışılacak.

(“Serpil’i kim öldürdü ? ”,  Perihan Mağden, 12 ekim 1998, Radikal )

(Bu oldukça eski bir yazı. Bunun yerine yeni bir haber-yazı bulunabilir)

 Durumlar

1-Sevgi Hanım’ın kızı geceleyin birden hastalandı, ateşi 39’lara kadar çıkınca da telaşlanıp, gece yarısı kızını hastaneye götürmek zorunda kaldı ve ertesi günü çok önemli bir toplantısı olduğu halde işe gitmeyip kızının başında bekledi.

2-Mustafa’nın ertesi günü çok önemli bir sınavı vardı, annesi köpeğini dışarı çıkarma zamanının geldiğini kendisine hatırlatınca  çalışması gerektiğini söyleyip itiraz etti. Annesi “o, senin köpeğin ve ben bakarım dediğin için onu eve aldık”, deyince Mustafa çalışmasını yarım bırakıp kalktı.

3-Güzelkent ilköğretim Okulu 4/A sınıfının öğretmeni olan Sema Hanım  öğrencilerinin sınav kağıtlarını okumak üzere masasına oturmuştu ki birden telefon çaldı.

Telefonda yıllardır karşılaşmadığı arkadaşı Sevim Hanım’ın sesini duyunca çok heyecanlandı ve sevindi. Sevim Hanım bir günlüğüne İstanbul’a gelebildiğini söylüyor, “yarın sabah geri dönüyorum hemen görüşelim” diyordu. Sema Hanım bir an için öğrencilerine sınavlarını yarın okuyacağına dair söz verdiğini hatırladı ama hemen arkasından arkadaşı Sevim ile randevulaşıp, dışarı fırladı.

4-Yaşları on ile on iki arasında olan Gülnaz, Alper, Aslı ve Tuncay,  Urla yakınlarındaki Şirin Kent Sitesi’nde tatillerini geçirirlerken denizin sitelerden atılan naylon poşetlerden kirlendiğini görüp bundan rahatsız oldular. Aralarında toplantı yapan çocuklar

“naylon poşet kullanmayalım”

“denizlerimize çöp atmayalım”

“çevremiz neden evimiz gibi temiz olmasın”

 sloganlarını kartonlara yazarak kendi sitelerinin ve komşu sitelerin  giriş yerlerine yapıştırırlarken komşu sitenin yöneticisi

 “kimden izin aldınız bu işi yapmak için “ diyerek itiraz etti ve çocukların aileleri ile görüşmeye karar verdi.

5-Milletvekili olan Hüseyin Bey’in o sabah erkenden telefonu çaldı. Telefon eden kişi   “Ben, sizi milletvekili olarak seçen Erzincan ilinden arıyorum, seçimlerden önce bizim sorunlarımız ile ilgileneceğinize dair bir sürü söz vermiştiniz, ama siz milletvekili olalı iki yıl oldu, hala söz verdiğiniz şeyleri yerine getirmediniz” dedi.

(Yukarıdaki durumlar daha güncelleriyle değiştirilebilir)

Yukarıdaki durumları okuduktan sonra lütfen aşağıdaki soruları her bir durum için ayrı ayrı tartışıp yanıtlayınız.

1-Sorumluluk taşıdığını düşündüğünüz kişiler kimler?

2-Bu kişiler kimlere karşı sorumlu?  Neden sorumlular?

3-Sorumlu oldukları halde sorumluluklarını yerine getirmeyenler var mı, varsa kimler? Neden?

Yazar adı belirtilmeden kullanılamaz.