Anayasa: Demokrasi Dersi 2

Dilara Kahyaoğlu 1998...

(Dikkat! Bazı durum ve bilgileri güncelleştirmek gerekebilir. Bu işi,  bu konuda çalışma yapacak olanlara bırakıyorum.  Bu haliyle küçük sınıflara uygun değildir. Liselerle çalışılabilir. )

ANAYASA (Demokrasi Dersi 2)

AMAÇLAR;

*Bir anayasanın hazırlanma sürecini kavrama.

*Anayasa kavramını diğer yasalarla ilişkisi çerçevesinde yorumlama.

*1982 Anayasasının 2. Maddesinde yer alan  temel ilkeleri kavrama yetilerini

  kazanmalarını bekleme.

*Anayasanın diğer yasalardan üstünlüğü konusunu fark etme.

YÖNTEMLER; beyin fırtınası, grup çalışması, sınıf tartışması, görüş geliştirme yöntemi.

 ÖĞRETİM ETKİNLİKLERİ

1-Grup çalışması; “SINIFIMIZIN ANAYASASINI OLUŞTURUYORUZ.”

Öğrencilerden aşağıdaki sorulara cevap vermeleri istenir.

a)Öğrencilerin göstermeleri gereken davranışlar neler olmalıdır?

b)Öğrencilerin göstermemeleri gereken davranışlar neler olmalıdır?

c)Öğretmenlerin göstermeleri gereken davranışlar neler olmalıdır?           

d)Öğretmenlerin göstermemeleri gereken davranışlar neler olmalıdır?

e)Sınıf başkanı nasıl seçilmelidir?

g)Sınıf başkanı yıl boyunca mı görev yapmalıdır?

f)Gereksinim duyduğunuz eğitsel kollar nelerdir? Vb.

*Grup sözcüleri vardıkları sonuçları açıklar, bunlar tahtaya yazılır. Öğretmen sınıfa, yazılanlardan hangileri sizce temel ilkeleri, konuları  ifade ediyor deyip gereksiz ayrıntıları öğrencilerle birlikte eler, -“Bunlar belki daha ayrıntılı olarak bir yasa şeklinde ilerde düzenlenebilir” der.

Böylelikle sınıf anayasası taslağı oluşturulmuş olur.

**Daha sonra “Sizce en önemlileri, hiç değiştirilmemesi gerekenler hangileridir” diye sorar. Belirlenenler renkli kalemlerle işaretlenir .

Böylelikle değiştirilemez ilkeler tespit edilmiş olur.

***Daha sonra “ Bu maddeleri  sınıfımızın Anayasası  olarak kabul ediyor muyuz” diyerek  bir oylama yapar.

 ARTIK SINIFIN ANAYASASI belirlenmiş ve  oylama ile kabul edilmiştir.

****ÖĞRETMEN Anayasanın kabul edilme sürecini özetler.

“Sizin fikrinize başvurduk, gelen fikirler doğrultusunda ortaya çıkanları yeniden düzenledik,  değiştirilmemesi gereken kural ve ilkeleri bulduk ve kabul edilip edilmeyeceğini anlamak için oylama yaptık, kabul edildi.

İşte demokratik bir yönetimle idare edilen devletlerde de anayasa buna benzer süreçlerden geçerek  kabul edilir” der.

2-Öğretmen; “Anayasa ve yasa kavramlarını ele alırsak;  Şimdi BEYİN FIRTINASI  yöntemi ile bu iki kavramı birbiriyle ilişkilendirerek düşünmenizi  istiyorum.”

SORU; “Anayasa ile yasa aynı şey midir? ikisi arasında nasıl bir farklılık olduğunu düşünüyorsunuz? ”der.

Sorunun daha iyi anlaşılması için aşağıdaki örneği  aktarır. Örnek üzerinden soruyu çözümlemelerini ister.

Anayasanın 2. Maddesi  şöyle diyor; “T.C insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, demokratik, laik, ve sosyal bir hukuk devletidir.

Türk Ceza kanunu  madde; 312 ( değişik 7.1.1981- 2370/13 mad);

“Halkı; sınıf, ırk, din, mezhep, veya bölge farklılığı gözeterek kin ve düşmanlığa açıkça tahrik eden kimse bir yıldan üç yıla kadar hapis ve üç bin liradan oniki bin liraya kadar ağır para cezası ile  cezalandırılır ( madde 312’ye ek, 21.11.1990 - 3679/21 mad. ile bu madde genişletilmiş ayrıca  para cezası üç misline çıkarılmıştır).

Öğretmen gelen cevapları tahtaya yazar. Daha sonra aşağıdaki tanımı verir, bu tanım üzerinden öğrencilerin tahtada yazılı olan cevapları değerlendirmelerini bekler.

TANIM ;  Anayasa; BİR DEVLETİN YÖNETİM BİÇİMİNİ BELİRTEN, YASAMA,YÜRÜTME, YARGILAMA GÜÇLERİNİN NASIL KULLANILACAĞINI GÖSTEREN, YURTTAŞLARIN KAMU HAKLARINI BELİRTEN TEMEL BİR YASADIR.

Sonuç olarak;

“Tanım daha ayrıntılı da verilebilirdi, ama ben kısaca şu aşamada aklınızda şunun kalmasını istiyorum, bu kavram, adı üstünde; “ ANA- YASA” dır. Bir anlamda o devletin temel felsefesini ve bakış açısını öğreniriz. Bu yüzden temel ve en genel kurallar yer alır, ayrıntılar yoktur. İşte o ayrıntılar yasalarda ortaya çıkar” der ve devam eder;

“Bu yüzden hiç bir yasa, anayasa ile çelişemez, anayasanın taşıdığı temel ruha, düşünceye uymak zorundadır. anayasa diğer yasalardan bu yüzden üstündür. bizim 1982 Anayasası’nın da  ilk üç maddesi değiştirilemez olarak kabul edilmiştir” der.

 ÖDEV; Anayasa kitabından ilk üç maddenin incelenmesini ister.

3-Dağıtılan fotokopiler veya sayfa 85-86  ve 87 deki bölümler, öğrenciler tarafından bireysel olarak okunur. Yanındaki kişi ile beraber çalışarak boşluklara,  ilgili ilkelerin adlarını yazmaları istenir.

Öğretmen altı kişiye söz vererek yapılan  uygulamayı sonuçlandırır.

4-Değerlendirme ve pekiştirme- sınıf tartışması

Öğretmen aşağıdaki durumları tek tek verir ve bunların hangi temel ilkeyi ihlal ettiğini sorar.

-Halkın Işığı Partisi seçimlerde uygulanan % 10’luk ülke  barajın altında

 kaldığı için,  milletvekili çıkarttığı illerdeki temsil hakkını da kaybetti.

-Vatan ve Millet Partisi   yasama organının meclis olduğunu  gerekçe gösterip “o halde Anayasa Mahkemesi başkanını da meclis seçmelidir” diyerek bir yasa  teklifi hazırlayıp meclisin onayına sundular.

 -Kars’ın bir köyünde yaşamakta olan  özürlü Hüsamettin Karataş çevresinde uygun okul olmadığı ve ailesi de ona  olanak sağlayamadığı için okuma yazma bilmemektedir.

-Ari  Şirinyan,  babası ermeni asıllı olduğu için askeri okulda okumak istediği halde bu önerisi geri çevrilir, başvurusu kabul edilmez.

5-Aşağıdaki iki önerme görüş geliştirme yöntemi  ile tartışılır.

**  “T.C Devleti’nin bir  vatandaşı “ anayasanın, insan hakları temel hükümlerine aykırı olduğunu ileri sürerek, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuramaz.”

**“Yargıtay  Başkanı Sami Selçuk’un,  Diyanet İşleri Başkanlığı’nın varlığını eleştirmesi ve bunun laikliğe aykırı olduğunu söyleyerek, anayasada, bu ve başka bir çok konuda değişiklik yapılması gerektiğini savunması, Anayasa Mahkemesi Başkanı’na hiç yakışmayan bir tavır olmuştur”.

6-sonuç - bitiş konuşması; öğretmen özellikle bu son iki  önermeden yola çıkarak anayasanın da eleştirilebileceğini, beğenenler ve beğenmeyenler olabileceğini, tartışılabileceğini, gerektiğinde, o devletin anayasasında değişiklik yapabileceğini, hatta tamamen değiştirilebileceğini, dolayısıyla anayasanın kutsal  bir metin olmadığını  açıklar.

ANAYASAYI KAVRAMA ALIŞTIRMALARI

 A) Aşağıdaki “durumları” anayasaya uyun olup olmadıkları açısından inceleyiniz.

*Anayasanın birinci maddesi “Türkiye Devleti demokratik  bir  cumhuriyettir” der

*Anayasamızın temel ilkeleri arasında  “uluslararası hukuka” da bağlıyız şeklinde bir ibare yer almamaktadır.

*Bir milletvekili, İstiklal marşının zor söylendiğini gerekçe göstererek değişmesi için bir kanun teklifi hazırlar ve bunu meclise sunar.

*1982 anayasasına göre egemenlik kayıtsız şartsız  “Türkiye Büyük  Millet Meclisi’nindir.”

*Anayasamızda egemenliğin kullanılması yetkisi “güçler ayrılığı” esasına göre düzenlenmiştir. (tartışılabilir)

Buna göre YASAMA YETKİSİNİ..........TBMM

                   YÜRÜTME YETKİSİNİ........BAKANLAR KURULU ve  CUMHURBAŞKANI

                    YARGI YETKİSİNİ..............BAĞIMSIZ MAHKEMELER  kullanır.

*Cumhuriyetimizin niteliklerini altı temel ilkede toplayabiliriz. Yani; T.C.

1-İnsan haklarına bağlı bir devlettir.

2-Demokratik bir devlettir.

3-Laik bir devlettir.

4-Atatürk milliyetçiliğine bağlı bir devlettir

5-Sosyal bir devlettir.

6-Hukuk devletidir.

*Anayasada yer alan  hükümler devletimizin temel hukuk kurallarıdır bu yüzden  yasalar  kesinlikle Anayasaya aykırı olamaz.

*Anayasamıza göre belli durumlarda “temel hak ve hürriyetler”in kullanılması kısıtlanabilir veya tamamen  durdurulabilir.

B) Anayasamızın 13. maddesi Temel Hak ve Hürriyetler “Anayasamızın sözüne ve ruhuna  uygun olarak kanunla kısıtlanabilir” diyor. (Yukarıda sözü edilen  sözü ve ruhu kavramından ne kastedildiğini anlamak için anayasanın “Başlangıç bölümüne, Genel Esaslara ve Temel hak ve ödevlerin birinci bölümüne ” bakınız.) Buna göre;

a) Hükümet genel asayişi tehdit ettiği gerekçesi ile tüm özel radyoları kapatma kararı aldı.

b) Bir milletvekili, kamu düzenini bozduklarını ileri sürerek bazı yayınlar hakkında araştırma yapılması istemiyle meclise bir öneri sundu.

c) Hükümet, yeni bir “Trafik Yasası” çıkarttı ve yasanın geçmiş suçları da kapsayacağını duyurdu.

d) Hükümet, AİDS tehlikesine karşın genel sağlığın korunması amacıyla İstanbul’a  giriş ve çıkışları yasakladı.

e) Mecliste yaşanan bir tartışmanın sonucunda iktidar partisine mensup bir milletvekili, muhalefetteki  partiye mensup bir milletvekilinin dini inancını herkesin önünde açıklamaya davet etti.

f) Bakanlar Kurulu, ülkede yaşayan insanların çoğunluğunun belli bir dine mensup olduğunu gerekçe göstererek diğer azınlık dinlere mensup olanların ibadethanelerini kapatma kararı aldı.

g) Bir yazar, bir yazısında yer alan düşünceleri nedeniyle hapis cezasına çarptırıldı.

h) Ülkede “savaş hukukunun” yürürlükte olduğunu söyleyen bir gazeteci yazdığı bir makalede;

“Bu duruma uygun olarak  yaşama hakkı çiğnenebilir ve hiçbir kamu görevlisinin mahkemenin sonucunu beklemek gibi bir gecikmeye tahammülü yoktur. Savaş şartlarında yaşama hakkının  güvence altında olmaması gayet normaldir” dedi. Bu yazı üzerine yazar hakkında dava açıldı.

I) Kamu düzenini ve genel asayişi korumak amacıyla bazı kişilere soruşturma aşamasında işkence ve eziyet yapılabilir.

j) Mahkemenin verdiği bir kararla idama mahkum edilen bir kişinin cezası infaz edildi.

k) Genel ahlakı bozduğu gerekçesi ile İNTERNET  yasaklandı.

l) Ülkede olağanüstü hal ilan edildi. 21 ile 45 yaş arasındaki herkesin  (kendi iş saatleri dışında) her gün iki saat, kamu görevlilerince belirtilen  yerlerde çalıştırılmasına karar verildi.

m) Tutukluluk süresi en çok 48 saat, toplu  olarak işlenen suçlarda 15 gündür. Ama bu süre hakim kararı ile uzatılabilir.

n) Bir akıl hastası yakalanarak akıl hastanesine götürülünce bir yazar “kişi hürriyetinin ihlal edildiğini” ileri sürerek bir eleştiri yazısı yayınladı.

o) Bir kişinin ev ve iş telefonu hakim kararı ile dinlemeye alındı ve yine hakim kararı ile evi kamu görevlileri tarafından arandı.

Ö) Bir kişi asker kaçağı olduğu gerekçesi ile yurtdışına çıkmak isterken yakalandı ve yurtdışına çıkması engellendi.

p) İşçiler ve işverenler, ekonomik ve sosyal haklarını korumak  ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar kurma hakkına sahiptirler.

r) Siyasi hakları kullanmak sadece ve sadece o ülke vatandaşlarının hakkıdır.

S) Seçimden önce  suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili tutuklandı ve yargılanmak üzere hakim kararı ile hapishaneye kondu.

Yazar adı belirtilmeden kullanılamaz alıntılanamaz.